رایحه درمانی چیست؟
رایحه درمانی (Aromatherapy) یک روش درمانی است که از عصارهها و اسانسهای گیاهان، گلها، میوهها، چوبها و دیگر مواد طبیعی برای ارتقاء سلامت روحی و جسمی استفاده میکند.
این روش درمانی تأثیرات مثبت بر روی احساسات، روح و حتی برخی از شرایط فیزیکی افراد دارد. مواد مورد استفاده در رایحه درمانی به عنوان اسانسها شناخته میشوند.
آروماتراپی یا رایحه درمانی یکی از خاصترین و بهترین خدمات کلینیک تندرستی طبیب به شمار میرود. استفاده از بوها و روغنهای خاص برای رسیدن به یک میل فیزیکی یا کمک به پیشگیری و درمان انواع بیماریها را آروماتراپی یا رایحهدرمانی میگویند. آروماتراپی یکی از شاخههای پزشکی آلترناتیو بهشمار میآید.
معجزهی آروماتراپی یا رایحه درمانی
طبق پیشبینی مجله سلامت آمریکا در طی چند سال آینده شاهد انفجار استفاده از اسنشیال اویلهای گیاهی برای هدفهای درمانی معجزه آسا هستیم و در سال 2050 تجارت گیاهان دارویی به عنوان اولین تجارت پر سود دنیا شناخته خواهد شد.
آروماتراپی در عصر حاضر کاربرد بسیار زیادی دارد و مورد تایید پزشکان است. این علم حیرتانگیز از 6000 سال پیش تا به امروز توسط اطبا مورد استفاده قرار میگیرد و یکی از سبکهای درمانی طبیعی و گیاهی تایید شده از سوی متخصصان و سازمان بهداشت جهانی است که در درمان بیماریهای مختلف بسیار موثر عمل میکند و شما را از مصرف داروهای شیمیایی بینیاز میسازد.
آروماتراپی در کلینیک تندرستی طبیب
کلینیک تندرستی طبیب با بهرهگیری از پیشرفتهترین تکنولوژی های پزشکی دنیا و بروزترین علوم درمانی جهان، شگفت انگیزترین و معجزه آساترین خدمات درمانی را با بهترین کیفیت برای شما همراهان عزیز فراهم کرده است. ما بهجای شما دربارهی سلامتی شما تصمیم گرفتیم و یک بار برای همیشه، موهبتی کامل و بیعیب و نقص را برایتان خلق کردیم. تلفیقی باشکوه از پزشکی مدرن غربی، درمانهای آلوپاتیک، پزشکی انفورماتیک، بیورزونانس تراپی، رفلکسولوژی، یون تراپی، آروماتراپی و علوم پزشکی کهن یونان، چین و …
البته ایران خود مهد اساطیر پزشکی جهان است و ایرانیان نیز قطعا شایستهترین انسانها برای رسیدن به سلامتی پایدار و داشتن جسمی عاری از هرگونه درد و بیماری میباشند.
علاقهمندان به آروماتراپی در اروپا، سالهاست که از معجزه روغنهای ضروری در بهبود و درمان انواع بیماریها بهره میبرند. آروماتراپی، به معنای استفاده از انواع اسانسها در بهبود وضعیت سلامت جسمی و روحی است. اسانسها یا همان روغنهای ضروری، فوق العاده هستند و فواید بسیاری برای سلامتی بدن دارند.
آیا واقعا روغنهای غلیظ گیاهی کار میکنند؟
اخیراً اسنشیال اویلها (روغنهای ضروری) برای کمک به درمان همه چیز از سردرد گرفته تا خواب و گلودرد بسیار مورد توجه قرار گرفتهاند.
اسنشیال اویلها میتوانند تأثیرات شگفت انگیزی بر سلامتی و تندرستی شما بگذارند تا زمانی که از آنها به روشی ایمن استفاده کنید.
رایحه درمانی روشی است که در آن از روغن های ضروری برای فواید درمانی استفاده میشود. آروماتراپی بهویژه در اروپا، قرنهاست که جواب پس داده است. وقتی عمل استنشاق صورت میپذیرد، مولکولهای عطر موجود در اسنشیال اویلها از اعصاب بویایی مستقیماً به قسمت هیپوتالاموس مغز میروند و علاوه بر تاثیر مستقیم بر غدد درونریز، به طرز ویژهای بر آمیگدال، مرکز عاطفی مغز تأثیر میگذارند.
آروماتراپی هم به عنوان یک هنر و هم یک علم در نظر گرفته میشود. اخیراً رایحه درمانی در زمینههای علمی و پزشکی شهرت بیشتری پیدا کرده است.
اسانسها اغلب از طریق روشهایی مانند بخار، ماساژ، یا افزودن به آب حمام منتشر میشوند. این تجزیه و تحلیل گیاهان به روشهای مختلفی از جمله تقطیر بخار، استخراج با حلال، یا ترکیب انتقالی اسانس انجام میشود. هر اسانس خاصه خواص و رایحه خود را دارد و استفاده از آنها میتواند به بهبود آرامش، خواب، میزان انرژی، و حتی برخی مشکلات جسمی کمک کند.
تأثیرات رایحه درمانی در بهبود بیماریها
رایحه درمانی ممکن است در مقابله با برخی بیماریها و مشکلات بهداشتی مفید باشد، اما مهم است توجه داشت که این روش به تنهایی جایگزین درمانهای سنتی نمیشود و قبل از استفاده باید با پزشک مشورت شود. برخی از بیماریها و مشکلاتی که ممکن است با رایحه درمانی مدیریت شوند عبارتند از:
-
آرامش و کاهش استرس
برخی از روایح مثل لاواندول، چای ملیسا، و کامومیل معمولاً برای افزایش آرامش و کاهش استرس مورد استفاده قرار میگیرند.
-
تقویت خواب
روایح خاصی مانند لاواندول و چوب صندل برای تقویت خواب و کمک به کاهش اختلالات خواب مورد استفاده قرار میگیرند.
-
تسکین دردها
برخی از روایح مانند فرانکینسنس، ایلنگ ایلنگ، و جینجر به عنوان گزینههای درمانی برای تسکین دردها و دردهای عضلانی مورد استفاده قرار میگیرند.
-
افزایش انرژی و روحیه
روایح انرژیزا مانند نعناع، رزماری، و لیمو برای افزایش انرژی و بهبود روحیه مورد استفاده قرار میگیرند.
-
تقویت تمرکز و حافظه
برخی از روایح مانند رزماری و نعناع ممکن است به تقویت تمرکز و حافظه کمک کنند.
-
افسردگی
روغنهای رایحه مانند رزماری، نارگیل، برگ نارنج، و لیمو ممکن است به بهبود حالت افسردگی کمک کنند.
-
دردهای عضلانی و مفصلی
روایح مانند آلوئه ورا، اسطوخودوس، زنجبیل، و اسپایک نمک ممکن است در کاهش دردهای عضلانی و مفصلی موثر باشند.
-
مشکلات گوارشی
رایحههای مانند نعناع، زنجبیل، رازیانه، و کمومیل ممکن است به تسکین مشکلات گوارشی مانند سوزش معده یا دلپیچه کمک کنند.
-
تهوع
برخی از روایح مانند نعناع، زنجبیل، و لیمو ممکن است در کاهش تهوع موثر باشند
-
عفونتهای تنفسی
رایحههای مانند اویشن، اسطوخودوس، نعناع، و اوکالیپتوس ممکن است در مدیریت علائم عفونتهای تنفسی مانند سرفه و آنفولانزا کمک کنند.
-
مشکلات تنفسی مزمن
در برخی موارد، افراد با بیماریهای تنفسی مزمن مانند آستما ممکن است از رایحههایی مانند اوکالیپتوس و ترنج استفاده کنند تا تسکین به دست آورند.
تحقیقات نشان داده است که رایحه درمانی ممکن است در تسکین برخی از مشکلات روحی و جسمی مؤثر باشد، اما همواره توصیه میشود که قبل از استفاده از اسانسها و روغنهای عطری، مشاوره پزشکی گرفته شود، به خصوص اگر شخصی به حساسیت یا حالتهای خاصی مبتلا است.
تاریخچه رایحه درمانی چیست؟
رایحه درمانی یک روش قدیمی و سنتی است که از روایح گیاهان و عصارههای طبیعی برای ارتقاء سلامت روحی و جسمی استفاده میکند. تاریخچه رایحه درمانی به هزاران سال پیش بازمیگردد و در فرهنگها و تمدنهای مختلف جهان جای گرفته است. در زیر، به تاریخچه رایحه درمانی اشاره خواهیم کرد:
-
رایحه درمانی در فرهنگهای باستانی
استفاده از روایح و عصارههای گیاهی به عنوان راهی برای درمان بیماریها و ارتقاء بهداشت در فرهنگهای باستانی چین، هند، مصر، یونان، و روم باستان رایج بود. در این فرهنگها، گیاهان مختلف برای خواص درمانی و آرامشبخشی خود معروف بودند.
-
رایحه درمانی در دوره میانهی اواخر قرون وسطی
در دوره میانهی اواخر قرون وسطی، روغنهای عطری به عنوان نماد قدرت و ثروت شناخته میشدند. از روایح مختلف برای مراسمات مذهبی، ایجاد احوالوجدانی، و درمان بیماریها استفاده میشد.
-
دوره رنسانس
در دوره رنسانس، علم و هنر با یکدیگر ادغام شدند و این ترکیب تأثیر بسزایی بر فرهنگ و پژوهش در زمینه رایحه درمانی گذاشت. در این دوره، ایدهها و تحقیقات در زمینه طب سنتی و علمی به یکدیگر نزدیک شد.
-
قرن نوزدهم
در این دوره، با پیشرفت علمی و صنعتی، تکنیکهای استخراج اسانسها بهبود یافت. این قرن شاهد رشد صنعت عطرسازی و روایح شخصی بود که باعث گسترش استفاده از رایحه در زندگی روزمره شد. اصطلاح «آروماتراپی» توسط یک عطرساز و شیمیدان فرانسوی، رنه موریس گاتفوسه در کتابی که در مورد این موضوع در سال 1937 منتشر شد، ابداع کرد. او قبلاً پتانسیل درمانی اسطوخودوس را در درمان سوختگی کشف کرده بود. این کتاب استفاده از روغنهای ضروری را در درمان بیماریها مورد بحث قرار میدهد.
-
قرن بیستم
با پیشرفت تحقیقات علمی در زمینه شیمیایی و فارماکولوژی، تأثیرات مختلف روغنهای عطری بر سلامت روحی و جسمی بیشتر درک شدند. رایحه درمانی به عنوان یک شاخه از پزشکی سنتی و همچنین مورد توجه طرفداران حرکت به سمت پزشکی جایگاه یافت.
امروزه، رایحه درمانی به عنوان یک روش تکمیلی درمانی با توجه به تأثیرات مثبت آن بر سلامت روانی و جسمی مورد توجه قرار گرفته است. این روش ممکن است در مقابله با استرس، افزایش انرژی، کاهش دردها، بهبود خواب، و سایر مشکلات بهداشتی مفید باشد.
رایحه درمانی چگونه کار میکند؟
در آروماتراپی دو روش «استنشاق» و یا «ماساژ موضعی روی پوست» بکار گرفته میشود تا بتوانند به طریقی این عصارههای شفابخش را وارد بدن و در واقع جریان خون انسان کنند. در روش استنشاق گیاهان معطر، پیاز بویایی بدن انسان تحریک شده و سپس بر روی اعصاب مغز تاثیر میگذارد. در روش ماساژ نیز این روغنها به طور مستقیم و از طریق پوست وارد بدن شده و پس از مدت کوتاهی تاثیرات خود را بر جای میگذارند. استفاده از روغن عصارهای گیاهان برای حمایت و تعادل ذهن، بدن و روح و روان یکی از جنبههای رایحهدرمانی است.
هر روغن از ترکیبات شیمیایی زیادی تشکیل شده و خواص درمانی ویژه به خود دارد. مانند آلدئیدها که به عنوان آرام بخش عمل میکنند و کتنها که میتوانند موکولیتیک باشند و ترپنها که عملی مانند کورتیزون دارند. مطالعهای که بر روی ۹ بیمار مبتلا به آرتریت روماتوئید انجام شده نشان دادهاست که روغنهای معطر میتوانند سبب کاهش علائم این بیماری از جمله بهبود درد و بهبود خشک شدن مفاصل در فرد گردد.
محصولات رایحه درمانی محصولاتی هستند که از روایح طبیعی یا ترکیبات شیمیایی برای ارائه اثرات درمانی یا آرامشبخش بر روی ذهن و بدن استفاده میکنند. این محصولات اغلب از عصارهها، روغنهای اسانس، گیاهان دارویی و دیگر مواد طبیعی تهیه میشوند.
انواع محصولات رایحه درمانی:
اسانسهای طبیعی
اسپریهای معطر
مواد حاوی روغن اسانس (صابون، لوسیون، کرم، شامپو و…)
ماسکهای صورت
بخور صورت
فواید کاربرد موضعی اسانسهای روغنی:
اسانسهای روغنی میتوانند برای مراقبت از پوست و رفع نگرانیهای موضعی و عضلانی مفید باشند. از آنجایی که اسانسهای روغنی بسیار قدرتمند و غلیظ هستند، هرگز نباید به صورت رقیق نشده روی پوست مالیده شوند. اسانسهای روغنی برای استفاده روی پوست، معمولاً در یک روغن حامل مانند: جوجوبا، بادام شیرین و نارگیل ترکیب میشوند.
فواید استنشاق اسانسهای روغنی:
اسانسهای روغنی ضروری که از طریق ریهها استنشاق میشوند، فواید روانی و فیزیکی دارند. نه تنها عطر اسانس طبیعی، مغز را تحریک می کند تا واکنشی نشان دهد، بلکه هنگامی که از طریق ریهها استنشاق میشود، ترکیبات طبیعی (مواد شیمیایی طبیعی) میتوانند فواید درمانی داشته باشند. با این حال، اگر به درستی و ایمن انجام نشود، استفاده از اسانسها میتواند عوارضی داشته باشد.
رایحه درمانی برای چه کسانی مناسب نیست؟
اگرچه رایحه درمانی ممکن است برای بسیاری از افراد مفید باشد، اما برخی افراد ممکن است به روایح حساسیت نشان دهند یا از تأثیرات نامطلوب روی سلامت خود رنج ببرند. در زیر چندین گروه افراد ذکر شدهاند که باید در استفاده از روایح درمانی مواردی را مد نظر داشته باشند:
-
افراد حساس به عطرها
برخی افراد ممکن است حساسیت به عطرها و روایح داشته باشند. این حساسیت میتواند علائمی مانند سردرد، تنگی نفس، حس سوزش یا خارش، و حتی حساسیتهای پوستی ایجاد کند.
-
زنان باردار
در دوران بارداری، برخی از روایح ممکن است بر روی حالت عمومی و روحیه زنان باردار تأثیر گذاشته و در برخی موارد ممکن است حساسیتها را افزایش دهند. برخی از روغنهای عطری و روایح در دوران بارداری باید با احتیاط مصرف شوند.
-
افراد با حساسیت درمانی
برخی افراد ممکن است به تماس با برخی از مواد موجود در روغنها و عطرها حساسیت نشان دهند. این مواد میتوانند مواردی مانند پارابن، فتالات، سولفاتها، و الرژنها باشند.
-
افراد با بیماریهای تنفسی
افرادی که به بیماریهای تنفسی مانند آستما یا حساسیت به آلرژنها مبتلا هستند، باید در استفاده از روایح مواظب باشند. برخی از روایح ممکن است علائم تنفسی را تشدید کنند.
-
کودکان
برخی از روایح برای کودکان زیر سن سه سال ممکن است نامناسب باشند. همچنین، برای کودکان بزرگتر نیز مقدار مناسب و نوع روایح مهم است.
-
افراد با بیماریهای پوستی
افراد با بیماریهای پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس ممکن است به برخی از روایح حساسیت نشان دهند و استفاده از روغنها و عطرها بر روی پوست آنها موجب تشدید علائم شود.
-
افراد با عوامل خطر سلامت
افرادی که به عنوان عوامل خطر سلامت مانند دیابت، فشار خون بالا، یا مشکلات قلبی شناخته میشوند، باید در استفاده از روایح مواردی را در نظر بگیرند تا اطمینان حاصل شود که استفاده از آنها بر سلامت آنها تأثیر منفی ندارد.
قبل از شروع هرگونه درمانی با رایحه درمانی، بهتر است از پزشک مشاوره بگیرید، به ویژه اگر شما یا کودکانتان دارای حساسیت یا شرایط خاصی هستید. همچنین، هنگام استفاده از روغنهای عطری، اطمینان حاصل کنید که از محصولات با کیفیت و با رعایت دستورالعملها استفاده میکنید.
انواع رایحه ها در رایحه درمانی
در رایحه درمانی، انواع مختلفی از روایح و اسانسها برای تأثیرگذاری بر سلامت روانی و جسمی انسان استفاده میشود. این روایح به چندین دسته تقسیم میشوند. در زیر، برخی از انواع اصلی روایح درمانی ذکر شدهاند:
رایحههای گلها:
-
لاواندر (Lavender): آرامبخش و مفید برای افزایش خواب.
-
رز (Rose): معروف به خواص ضداسترس و آرامشبخش.
-
کامومیل (Chamomile): مفید برای آرامش و کاهش استرس.
رایحههای گیاهان و سبزیجات:
-
نعناع (Peppermint): مناسب برای افزایش انرژی و تقویت تمرکز.
-
روزماری (Rosemary): به گفته برخی، ممکن است حافظه را تقویت کند.
-
ترنج (Bergamot): آرامشبخش و مفید برای مدیریت اضطراب.
رایحههای مرکباتی:
-
لیمو (Lemon): انرژیزا و خنککننده.
-
پرتقال (Orange): آرامشبخش و مفید برای مدیریت استرس.
-
گریپفروت (Grapefruit): مناسب برای افزایش انرژی و حس خوبی.
رایحههای چوبی:
-
چوب صندل (Sandalwood): آرامشبخش و مفید برای مدیریت اضطراب.
-
سرو (Cedarwood): افزایش تمرکز و آرامش.
رایحههای اسپایسی:
-
زنجبیل (Ginger): مفید برای کاهش تهوع و افزایش گرمای بدن.
-
دارچین (Cinnamon): آرامشبخش و ممکن است به افزایش تمرکز کمک کند.
رایحههای گیاهان دارویی:
-
ریحان (Basil): انرژیزا و مفید برای تقویت حافظه.
-
ترهچه (Thyme): آرامشبخش و ممکن است به تسکین علائم سرفه کمک کند.
-
آلوئه ورا (Aloe Vera): مفید برای مراقبت از پوست و کاهش التهابات.
رایحههای گیاهان معطر:
-
ژاسمین (Jasmine): آرامشبخش و ممکن است به تقویت خواب کمک کند.
-
یلانگ یلانگ (Ylang-Ylang): معروف به خواص ضداسترس و آرامشبخش.
رایحههای خوراکی:
-
وانیل (Vanilla): آرامشبخش و ممکن است به تسکین استرس و افزایش حالت خوبی کمک کند.
-
کاکائو (Cocoa): معروف به خواص آرامشبخش.
توجه داشته باشید که این تقسیمبندی تنها یک نمونه است و رایحهها ممکن است ترکیبات مختلف و خواص فراوان داشته باشند. همچنین، انتخاب روایح بستگی به هدف مورد نظر شما دارد، بنابراین ممکن است نیاز باشد با توجه به نیازها و ترجیحات شما ترکیبات مختلفی را با یکدیگر ترکیب کرد.
رایحه درمانی در ایران باستان چگونه بوده است؟
رایحه درمانی یکی از تکنیکهای درمانی قدیمی است که در ایران باستان نیز مورد استفاده قرار گرفته است. این فرآیند در ادبیات پزشکی سنتی ایران یا طب ایرانی که به دورههای قدیمی مانند دوره گاهنیان (گاهشناسان) و ادیان زرتشتی باز میگردد، توصیف شده است.
در طب ایرانی باستان، ارتباط نزدیکی بین بدن، روح، و محیط زیست تأکید داشته شده است. بر اساس این باورها، استفاده از روایح گیاهی و اسانسها به عنوان یکی از راههای بهبود و تعادل سلامت جسم و روح در نظام طب ایرانی در نظر گرفته شده است.
برخی از رایحههای مورد استفاده در رایحه درمانی در ایران باستان عبارت بودهاند از:
-
آلوئه ورا
آلوئه ورا یکی از گیاهان با خواص آنتیباکتریال و ضد التهابی بوده است که در طب سنتی ایران به عنوان درمانی برای جوانسازی و مراقبت از پوست مورد استفاده قرار گرفته است.
-
زعفران
زعفران به عنوان یک رنگدانه طبیعی با خواص ضد التهابی و آرامشبخش در طب ایرانی به کار رفته و به عنوان یکی از محصولات با ارزش درمانی شناخته میشد.
-
بن
بن یک ماده به دست آمده از گیاهان درختی بوده است و در تداوم برخی بیماریها و درمان جوشها و جراحات مورد استفاده قرار میگرفت.
-
کندر
کندر یکی از گیاهان معطر بوده است که در رایحه درمانی برای آرامش و تقویت حافظه به کار میرفت.
-
آویشن
آویشن نیز به عنوان یک گیاه دارویی با خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی در رایحه درمانی مورد استفاده قرار میگرفت.
-
ریحان
ریحان نه تنها به عنوان یک رایحه مطبوع مورد استفاده بود، بلکه به خاطر خواص آرامشبخش و ضد استرسیاش نیز مهم بود.
استفاده از این روشها در ایران باستان نشان از دانش گسترده مردم این سرزمین در زمینههای گیاهان دارویی و رایحههای درمانی دارد. این مفاهیم در طول تاریخ با انتقال دانش از نسل به نسل به عنوان یکی از ثروتهای فرهنگی و پزشکی حفظ شدهاند.
رایحه درمانی در جوامع بین المللی چگونه است؟
رایحه درمانی، یا آروماتراپی، در جوامع بین المللی به عنوان یک روش تکمیلی و مکمل بهبود و تحول یافته است. این تکنیک از گیاهان، روغنهای اسانسی، و دیگر عصارههای طبیعی برای بهبود روان و جسم استفاده میکند. در حال حاضر، آروماتراپی به عنوان یکی از روشهای محبوب در حوزه بهبود روانی و جسمی به شمار میرود. در جوامع بین المللی، این روش به صورت مستقل یا به همراه سایر تکنیکهای درمانی مورد استفاده قرار میگیرد. در زیر، برخی از جوانب و جنبههای مهم آروماتراپی در جوامع بین المللی را بررسی میکنیم:
-
استفاده در سلامت روانی
آروماتراپی به عنوان یک روش موثر برای مدیریت استرس، اضطراب، افسردگی، و افزایش روحیه در سطح جهانی به شناخته شده است. روغنهای اسانسی با خواص آرامشبخش و ضداسترسی مورد استفاده قرار میگیرند.
-
استفاده در مراکز بهداشت و درمان
آروماتراپی به عنوان یک روش مکمل در بسیاری از مراکز بهداشت و درمان جهانی به کار گرفته میشود. این روش معمولاً به همراه سایر تکنیکهای بهبود جسمانی مانند ماساژ یا یوگا به کار میرود.
-
استفاده در صنعت آرایش و زیبایی
روغنهای اسانسی و عطرهای طبیعی در صنعت آرایش و زیبایی به منظور افزودن عناصر آرامشبخش و رایحه به محصولات مورد استفاده قرار میگیرند.
-
استفاده در محیط کار
برخی از شرکتها و محیطهای کار به آروماتراپی متمایل شدهاند تا به کارمندان خود کمک کنند استرس کاری را کاهش دهند و محیط کار را آرام و مطبوع کنند.
-
استفاده در تکنولوژی
برندهای مختلف از روغنهای اسانسی به عنوان بخشی از تجربه کاربری در تکنولوژیهای مختلف مانند دستگاههای آروماتراپی، گجتهای خانه هوشمند، و گوشیهای هوشمند استفاده میکنند.
-
آموزش و تحقیقات
دانش در حوزه آروماتراپی به عنوان یک رشته تحقیقاتی و آموزشی در دانشگاهها و مؤسسات مختلف جهان شناخته شده است. افراد در حال حاضر میتوانند در این زمینه تحصیلات خود را ادامه دهند و مهارتهای لازم را کسب کنند.
-
تبلیغات و بازاریابی
برندهای آروماتراپی به منظور جلب توجه مصرفکنندگان از روغنهای اسانسی و محصولات آروماتراپی به عنوان یک جزء اصلی در تبلیغات و بازاریابی استفاده میکنند.
آروماتراپی به عنوان یک مجموعه از تکنیکها و روشهای درمانی در حال گسترش است و در جوامع بین المللی به عنوان یک ابزار موثر برای بهبود کیفیت زندگی و سلامتی تجلی مییابد.